Tot ongeveer mijn dertiende sprak ik keurig netjes. Tot groot verdriet van mijn moeder kwam daar op een zeker moment, op de middelbare school, een einde aan. Ik nam het platte Rotterdamse accent over van mijn klasgenoten. Iets wat men van nature doet om bij de groep te horen (Chimpansees schijnen het ook te doen). En wat is er voor veel pubers nu belangrijker dan geaccepteerd te worden door je leeftijdsgenoten?

Accent afleren
Toen ik in het boekenvak terecht kwam heeft mijn werkgever me, als een soort Mr. Higgins, mijn platte accent weer afgeleerd. ‘Mai’ werd weer ‘mij’ en ik leerde met twee woorden spreken. Een accent afleren is veel moeilijker dan een accent overnemen, dat werd me wel duidelijk. Maar een jaar later sprak ik toch weer redelijk accentloos (al raak ik mijn Rotterdamse tongval nooit kwijt). Maar wat is ABN nu eigenlijk? En waarom worden mensen met een ‘plat accent’ beschouwd als minder intelligent?

A(lgemeen) B(eschaafd) N(ederlands)
Onze taal heeft een lange geschiedenis: van het Oudnederlands (500-1200), naar het Middelnederlands (1200-1500) en vervolgens naar het Standaardnederlands.  (een interessant stuk hierover vind je hier: http://www.taalcanon.nl/vragen/waar-komt-het-abn-vandaan/). Over het algemeen wordt over ABN gezegd dat het accentloos moet zijn en voor iedereen te begrijpen. Maar er zijn er maar weinig die accentloos praten. Uiteindelijk is ‘bekakt’ praten ook een accent; iets wat men heeft overgenomen uit zijn sociale omgeving of zichzelf heeft aangeleerd, vooral om bij een bepaalde groep te horen.

Is iemand met een accent minder slim?
Mensen met een zwaar accent worden vaak als minder intelligent beschouwd. Maar hier zien we toch een verschil: in de Randstad zou je dat misschien nog kunnen denken over de mensen in de volkswijken en/of uit het arbeidersmilieu. Deze mensen praten over het algemeen platter dan de hoogopgeleiden in hetzelfde gebied.

Maar in Noord-Brabant en Limburg gaat deze stelling niet op. Advocaten en andere hoogopgeleiden praten daar net zo goed met een zuidelijk dialect. Blijkbaar is de behoefte om zich te onderscheiden daar minder sterk aanwezig?

Er is een onderzoek geweest waarbij mensen tweemaal dezelfde tekst te horen kregen. Eenmaal accentloos ingesproken én eenmaal ingesproken door een spreker met accent. Het merendeel van de luisteraars beoordeelden de spreker mét accent als minder intelligent. Toch iets om te onthouden!